چندی پیش سامانه ای با عنوان میزخدمت برخط (osd.sstp.ir) در پارک علم و فناوری استان سمنان راه اندازی کردیم. چندین بار در زمان های خارج از وقت اداری، وقتی کاربران مشاهده می کردند کارشناس برخط (online) است، تصور می کردند یک سامانه خودکار است و بر اساس بانک اطلاعاتی که دارد پاسخ های از پیش تعریف شده ارسال می کند. حتی پس از اینکه به آن ها گفته می شد یک کارشناس درحال گفتگو با شماست، باور نکرده و سعی می کردند پرسش هایی را مطرح کنند تا به صحت ماجرا پی ببرند! به همین خاطر لازم دانستم توضیحی در این مورد ارایه دهم.
در دهه 1950 و در دوره ی جنگ جهانی پرسش مهمی مطرح بود و آن اینکه به فرض که شخصی ادعا کرد یک ماشین هوشمند ساخته است، چگونه ماشین وی را آزمایش کنیم و دریابیم آن ماشین از هوش برخوردار است؟
آلن تورینگ که در زمان جنگ جهانی دوم به رمزشکنی کدهای آلمان ها مشغول بود (پیتر رایت در کتاب شناسایی و شکار جاسوس به سرنوشت وی اشاره می کند-صفحه 131 پاراگراف سوم- اینجا را بخوانید) روشی را مطرح کرد که به آزمون تورینگ معروف شد.
این آزمون به این صورت انجام می‌گیرد که یک شخص به عنوان قاضی، با یک ماشین و یک انسان به گفتگو می نشیند و سعی در تشخیص ماشین از انسان دارد. در صورتی که ماشین بتواند قاضی را به گونه‌ای بفریبد که در قضاوت خود دچار اشتباه شود، توانسته است آزمون را با موفقیت پشت سر بگذارد. (البته این روش امروزی این آزمون است) (منبع).
شبیه میزخدمت برخط (online). این به این معنی است که اگر ما توانسته بودیم سامانه ای (system) طراحی کنیم که بتواند با مخاطبمان به صورت خودکار گفتگو کند، بدون اینکه مخاطب از ماشین بودن پاسخ دهنده خود آگاهی پیدا کند، اختراعی شگرف انجام داده ایم و آزمون تورینگ را با موفقیت پشت سر گذاشته ایم! آزمونی که تاکنون هیچ ماشینی نتوانسته به صورت کامل با موفقیت انجام دهد.
اینکه در کامپیوترها هوش وجود دارد یا خیر بحث طولانی می طلبد که البته در یک جمله و به اعتقاد نویسنده، ماشین دیجیتال هوشمند نیست و هرگز نیز به آن دست پیدا نخواهد کرد. این دلایلی دارد که در آینده و به صورت مفصل در مطلبی دیگر به آن خواهم پرداخت.
پس به راحتی می توان نتیجه گرفت که طراحی سامانه ای خودکار که بدین شکل مانند میزخدمت برخط بتواند پاسخگوی مخاطبان باشد، غیرممکن است و در صورت استفاده از سامانه های خودکار(که در میزخدمت برخط همین هم امکان پذیر نیست) مراجعه کنند نهایتا پس از جمله دوم پی به ماشین بودن پاسخگو خواهد برد.